Modelos das relações ecológicas como princípio para a educação ambiental: percepção dos docentes de biologia em três escolas do 1º ciclo da cidade do Dundo

Katalilo wakulikunda hakutuala ku uputukilo wa longeso lia Ize yakutunjingilika: kunhika ca alongexi akulongesa Hakutuala ku mwono, a xicola jitatu cipatulo citangu lia mulimbo lia ndundu wakulikunda hakutuala ku uputukilo wa longeso lia ize yakutunjingilika: kunhika ca alongexi akulongesa hakutuala ku mwono, a xicola jitatu cipatulo citangu lia mulimbo lia ndundu

Autores

  • Adelaide Elsa Rodrigues Ngunza Escola Pedagógica da Lunda-Norte - Angola

Palavras-chave:

Relações ecológicas, Educação Ambiental, Biologia, Lunda Norte

Resumo

This article presents a theoretical discussion based on the discoveries made in a master's degree research in education, the objective of which was to propose models of ecological relations as a principle for Environmental Education in three primary schools in the city of Dundo Lunda Norte. The research problem consisted of answering how to implement the Environmental Education theme in a context characterized by the lack of programs aimed at promoting Environmental Education and a specific subject on the Environmental Education theme. This is a qualitative research, the results of which allowed us to verify that although the teachers of the Biology discipline at the aforementioned schools have prior knowledge about the study of different ecological relationships and the environment, they do not have any experience in the approach to Environmental Education, thus constituting an obstacle to the implementation of the Environmental Education theme in the already referenced school institutions. Given the context that was presented, in order to respond to the research problem, it was proposed as a primary measure the implementation of a program for Environmental Education that includes a process of training and training Biology teachers, so that they are qualified to establish a transversal approach to Environmental Education through the subject they teach, using models of ecological relations as a principle.

******

Umwenemwene wa chikota cha mutwe wa maliji wano, unasolola kuhanjika cha ikuma ize hitweva nyi hituanhinguika, há kufupha nyi kuwana cha mana wano a chimako cha Mesene (mestrado) ku mana ja milimo ya kufumba, nyi ku ulemu wa kusolola tutalilo (tutongue tongue) amwe anatwala ku kutuama nyi kupwa cha atu, tushitu nyi Iwaphe, hano hashi, ngwe we uputukilo wa fumbo lia atu há Iwaphe ku shikola jitatu já Chiphimo chitangu (Iº ciclo), mukachi ka mbongue ya Dundo, thungu ya Lunda wa kusango. Chikuma cha kusepha mana wano, chinatuala kuku kumbulula kuchi chize mutuhasa kujika mutwe wa fumbo lia Iwaphe ize yehova Zambi hanatweseka nayo, hinapu Kutesa kututalilo a kulimika nyi kunhangumuka há kuhetesa fumbo lino lia Iwaphe, nyi kuwana chimwe chitwamo chalihandununa muchipwa nyi kuhanjika wikha phande jino. Tunahanjika kuchimwe kufupha cha mana a umwenemwene nyi a ululi, atuha uhashi wa kunhinguika nguetu chipwe te Malongueshi já chitwamo cha mana a Biologia a colégio jino hananhinguika mana wano alipalikila ku kutuama nyi kupwa cha atu, tushitu nyi Iwaphe, hano hashi, hindu keshi nyi kunhinguika cheswe, kutuala há chikota cha chikuma chino chinahanjika há fumbo lia Iwaphe, keshika henoho há kukatuka matata akuhona kujika ikuma nyi tutalilo wano a kuhona kulonguesa alongui muze muaya shikola já mbongue ya Dundo, nyi phande jino já fumbo lia Iwaphe.  chikuma chino chapwa kusolola, hanga tuhane kumbululo, há kufupha cha mana wano, nyi kusa Shiko litangu lia kutunga nyi kujika katalilo wa fumbo lia Iwaphe, muli mbata umwe ulalo wa kufumba nyi kuwiulula mana hali malongueshi já chituamo chino cha mana a Biologia, hanga wano, azuke inhingui nyi mana akangana, chocho apwe nyi kufumba nyi kuhanjika kanawa phande jino já fumbo lia Iwaphe, mukachi ka itwamo ya mana waze alonguesa, kulita nyi ulalo uno una sumbakenha ku kupwa cha atu, tushitu nyi Iwaphe, hano hashi chikuma cha kujijiminha( chikuma cha uputukilo).

 

Biografia do Autor

Adelaide Elsa Rodrigues Ngunza, Escola Pedagógica da Lunda-Norte - Angola

Mestranda em Ciencias da Educaçao  pela Escola Pedagógica da Lunda-Norte. Licenciada em Engenharia des recurso naturais pela UNIA.

Referências

ANGOLA (2006). Lei nº 5/98 de 19 de junho de 2006. Lei de Bases do Ambiente. Luanda.

ARAGUAIA, M. Relações interespecíficas: Brasil Escola. Disponível em: https://brasilescola.uol.com.br/biologia/relacoes-inter-especificas.htm. Acesso em: 27 de maio de 2021.

BEGON, M.(2007). Ecologia de Indivíduos a Ecossistemas. 4.ed. Porto Alegre: Artmed.

BUZA, J. (2013). Educação Ambiental: ideias, saberes e práticas relatadas por professores em um país em reconstrução, Angola. Dissertação da Pós-graduação em Educação e Ciências Matemáticas. Universidade Federal do Pará, Belém.

CAPRA, F. (2005).Alfabetização Ecológica: O desafio para educação do século XXI. In: TRIGUEIRO, André (Org.). Meio Ambiente no século 21. Campinas: Armazém.

CARVALHO, I. (1998).Em Direção ao Mundo da Vida: Interdisciplinaridade e Educação Ambiental. São Paulo: Secretaria do meio ambiente do estado de São Paulo.

CARVALHO, I. (2001). A invenção do sujeito ecológico: Sentidos e trajetória em Educação Ambiental. Dissertação da Pós-graduação em educação. universidade Federal do Rio Grande do Sul, Porto Alegre.

DIAS, F. (1991). Educação Ambiental: princípios e Práticas. 9ª ed. São Paulo: Gaia.

FERNANDES, J.(1983). Manual de educação ambiental- notas técnicas. Lisboa: Comissão Nacional do Ambiente.

GUIMARÃES, M.(2004). Educação Ambiental crítica. 5ª ed. Brasilia: Papirus.

JESUS, A. M. (2016). Educação Ambiental- Uma área multidisciplinar. Portalfslf. Disponível em: https://portal.fslf.edu.br/wp-content/uploads/2016/12/tcc7-5.pdf. acesso em: 21 set 2021.

LOUREIRO, C. F. B. (2004). Educar, Participar e Transformar em Educação Ambiental. Brasília. Revista brasileira de Educação Ambiental. ed. nº zero. p 13-20.

MACHADO, S.(2004). Biologia: de Olho no Mundo do Trabalho. São Paulo: Scipione.

MARCATTO, C. (2002). Educação ambiental: conceitos e princípios. Belo Horizonte: Gráfica e Editora Sigma Ltda.

ODUM, E. (2004).Fundamentos de Ecologia. 6.ed. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian.

PINTO-COELHO, R. (2000). Fundamentos em Ecologia. 2.ed. Porto Alegre: Artmed.

RAMOS, C. (1996). Educação Ambiental: Evolução histórica, implicações, teóricas e sociais. Uma avaliação critica. Dissertação da Pós-Graduação em Educação. Universidade Federal do Paraná, Curitiba.

SANTOS, P. et al. (2017). O ensino de biologia e da Educação Ambiental: perceção de alunos do ensino médio do município de patos, Paraíba. Revista Educação Ambiental em ação. nº 65.

SCHMIDT, L; GUERRA, J.(2013). Do ambiente ao desenvolvimento sustentável: contextos e protagonistas da Educação Ambiental em Portugal. Lisboa. Revista lusófona de educação, v. 25. nº 25. p.193-2011.

TEXEIRA, F. (2003). Educação Ambiental em Portugal. Etapas, Protagonistas e Referências Básicas. Lisboa: liga para a Proteção da Natureza.

URBESCO, J. et al. (2012). Companhia das Ciências. 2.ed. São Paulo: Saraiva.

Downloads

Publicado

14-12-2023

Como Citar

Ngunza, A. E. R. . (2023). Modelos das relações ecológicas como princípio para a educação ambiental: percepção dos docentes de biologia em três escolas do 1º ciclo da cidade do Dundo: Katalilo wakulikunda hakutuala ku uputukilo wa longeso lia Ize yakutunjingilika: kunhika ca alongexi akulongesa Hakutuala ku mwono, a xicola jitatu cipatulo citangu lia mulimbo lia ndundu wakulikunda hakutuala ku uputukilo wa longeso lia ize yakutunjingilika: kunhika ca alongexi akulongesa hakutuala ku mwono, a xicola jitatu cipatulo citangu lia mulimbo lia ndundu. NJINGA E SEPÉ: Revista Internacional De Culturas, Línguas Africanas E Brasileiras, 3(Especial II), 281–294. Recuperado de https://revistas.unilab.edu.br/index.php/njingaesape/article/view/1489