O ensino das Humanidades como literacia para uma justiça económica e social

Dyondzo ya vumunhu tanihi vutivi bya ku hlaya na ku tsala eka vululami bya ikhonomi na ntshamiseko

Autores

Resumo

A nível geral e global, as humanidades na Universidade têm sido desvalorizadas nas décadas mais recentes (tendência 1). Um dos efeitos dessa desvalorização tem sido a menor presença das humanidades na sociedade, em particular no mercado de trabalho. A par desta tendência ocorreu uma série de transformações, entre as quais a intensificação das desigualdades sociais (tendência 2). Da coexistência destas duas tendências, ambas resultantes da influência neoliberal nas políticas públicas, surge a questão de saber em que medida a primeira é um dos fatores que foi facilitando a segunda. Neste artigo explicita-se como se foi concretizando um menor investimento nas humanidades em contexto académico e os respetivos fatores condicionantes. Seguem-se as razões pelas quais fragilizar o ensino nestes domínios do conhecimento condiciona negativamente uma justiça económica e social. Dito de outra forma, salientam-se as especificidades ganhas com uma formação em humanidades, se aberta às várias correntes de pensamento e independentemente das disciplinas estudadas. Por contraste, intui-se o vazio que se vai instalando na sociedade enquanto o seu ensino vai definhando. Este vazio não é somente uma ausência de conhecimento. É também a fragilização, na esfera coletiva, de determinadas capacidades reflexivas e atitudes, determinantes para o desenvolvimento de uma sociedade que se idealiza inclusiva, protetora da natureza e pacífica.

***

Eka xiyimo xo angarhela na xa misava hinkwayo, vutivi bya vanhu eYunivhesiti byi hungutiwile eka makume ya malembe ya sweswinyana (trend 1). Yin’wana ya mimbuyelo ya ku hunguteka loku ka nkoka ku vile vukona bya le hansi bya vutivi bya vanhu eka vaaki, ngopfungopfu eka makete wa vatirhi. Etlhelo ka ntshamiseko lowu, nxaxamelo wa ku cinca wu humelerile, ku katsa na ku tiyisisiwa ka ku nga ringani ka ntshamiseko (ntshamiseko wa 2). Ku suka eka ku hanya swin’we ka mikhuva leyi yimbirhi, leyi havumbirhi bya yona yi humaka eka nkucetelo wa neoliberal eka tipholisi ta mfumo, xivutiso xi tlakuka xa ku tiva leswaku xo sungula i xin’wana xa swilo leswi oloviseke xa vumbirhi ku fikela kwihi. Xihloko lexi xi hlamusela hilaha vuvekisi byintsongo eka vutivi bya vanhu byi fikeleleriweke hakona eka xiyimo xa dyondzo na swilo leswi faneleke swa xiyimo. Hi leswi swivangelo leswi endlaka leswaku ku tsana ka dyondzo eka tindhawu leti ta vutivi swi veka swiyimo swo biha eka vululami bya ikhonomi na ntshamiseko. Hi marito man’wana, swihlawulekisi leswi kumiweke eka ndzetelo wa vutivi bya vanhu swi humelela, loko swi pfulekile eka maendlelo yo hambana ya miehleketo naswona ku nga langutiwi tidyondzo leti dyondziwaka. Ku hambana ni sweswo, munhu u vona vuhava lebyi tshamaka evanhwini kasi dyondzo ya byona yi ri karhi yi tlanga hi nkarhi. Ku pfumala nchumu loku a hi ku pfumaleka ka vutivi ntsena. Nakambe i ku tsana, eka xiyenge xa ​​nhlengeletano, ka vuswikoti byo karhi byo anakanyisisa na mavonelo, swilo leswi lawulaka nhluvukiso wa rixaka leri tivonakala tanihi leri katsaka hinkwavo, leri sirhelelaka ntumbuluko na ku rhula.

Biografia do Autor

Rosário Couto Costa, Instituto Universitário de Lisboa, Portugal

Investigadora independente, doutora em Sociologia (2016), pelo Instituto Universitário de Lisboa; Mestre em Economia e Gestão de Ciência e Tecnologia (1997), pela Universidade Técnica de Lisboa, Instituto Superior de Economia e Gestão; Pós-graduada em Ciências Documentais, opção Documentação e Biblioteca (1990), pela Universidade de Lisboa e Licenciada em Filosofia (1987), pela Universidade NOVA de Lisboa.

Referências

Altabach, P. G., Reisberg, L., Rumbley L. E. (2009). Trends in Global Higher Education: Tracking an Academic Revolution. A Report Prepared for the UNESCO 2009 World Conference on Higher Education. Paris: UNESCO.

Costa, R.C. (2016). A Desvalorização das Humanidades: Universidade, Transformações Sociais e Neoliberalismo. Tese de doutoramento, ISCTE-IUL, Lisboa, Portugal.

Costa, R.C. (2019). The Place of the Humanities. In Today’s Knowledge Society. Palgrave Commun 5, 38. Disponível em: https://doi.org/10.1057/s41599-019-0245-6. Acesso em: 20 jun.2023.

Gibbons, Michael (1998). Higher Education Relevance in the 21st Century. Washington, D.C.: World Bank.

Johnstone, D. B., Arora, A. e Experton, W. (1998). The financing and management of higher education. a status report on worldwide reforms. Washington, D.C.: World Bank.

OECD (2001). The new economy: beyond the hype. Final report on the OECD Growth Project. Paris: OECD.

OECD (2011). Divided we stand. why inequality keeps rising. Paris: OECD.

OECD (2021). Does inequality matter? How people perceive economic disparities and social mobility. Paris: OECD.

Oxfam America (2014). Annual Report. Boston, MA: Oxfam América.

Piketty, T. (2022), Uma breve história da igualdade. Lisboa: Temas e Debates.

Reich, R. B. (2000), O futuro do sucesso: trabalhar e viver na nova economia. Lisboa: Terramar.

Downloads

Publicado

12-07-2023

Como Citar

Costa, R. C. . (2023). O ensino das Humanidades como literacia para uma justiça económica e social: Dyondzo ya vumunhu tanihi vutivi bya ku hlaya na ku tsala eka vululami bya ikhonomi na ntshamiseko. NJINGA E SEPÉ: Revista Internacional De Culturas, Línguas Africanas E Brasileiras, 3(2), 134–142. Recuperado de https://revistas.unilab.edu.br/index.php/njingaesape/article/view/1354

Edição

Seção

Seção I - Artigos inéditos e traduções/interpretações